1.
Mydła są to sole wyższych kwasów tłuszczowych.
Na
podstawie definicji uczniowie podają wzory i nazwy mydeł wypełniając poniższą
tabelę.
2.
Nazewnictwo mydeł
Wzór
mydła Nazwa zwyczajowa
C15H31COONa
palmitynian sodu
C15H31COOK palmitynian
potasu
C17H35COONa stearynian
sodu
C17H35COOK
stearynian potasu
Mydła
sodowe to tzw. mydła twarde (możemy je formować w kostki), a mydła potasowe to
mydła miękkie (maziste).
3.
Metody otrzymywania mydeł:
kwas
stearynowy + zasada sodowa:
C17H35COOH
+ NaOH = C17H35COONa + H2O
kwas
palmitynowy + zasada potasowa:
C15H31COOH
+ KOH = C15H31COOK + H2O
tłuszcz
+ zasada sodowa
CH2-OOC15H31
CH2-OH
|
|
CH-OOC15H31
+ 3 NaOH = CH-OH + 3 C15H31COONa
|
|
CH2-OOC15H31
CH2-OH
4.
Mechanizm usuwania
brudu
Ostatnim
problemem do rozwiązania na tej lekcji jest wyjaśnienie roli części
hydrofobowej mydeł w procesie mycia i prania.
Zdolność
mydła do usuwania brudu czyli na ogół cząstek pyłów nieorganicznych zlepionych
tłuszczem, wiąże się z budową jego cząsteczek. Cząsteczka stearynianu sodu
składa się z długiego łańcucha węglowego
i grupy karboksylanowej (COOH), z którą związany jest jonowo kation
sodowy:
Mydło wykazuje właściwości czyszczące ze względu na
diametralne różnice właściwości obu końców cząsteczki. Jeden koniec, który jest
karboskylanem sodu, jest polarny, i
hydrofilowy. Natomiast długa węglowodorowa część cząsteczki jest niepolarna i
hydrofobowa. Gdy mydła zostają rozproszone w wodzie, część hydrofilowa wystaje
na zewnątrz do warstwy wody. Krople tłuszczu i oleju zostają pokryte częścią
niepolarną, co powoduje ich rozpuszczenie. Po rozpuszczeniu brud i tłuszcz może
zostać spłukany.
