Matura 2018 - Rodzaje paliw kopalnych.

1. Gaz ziemny – mieszanina węglowodorów (bezwonny, bezbarwny). Metan (CH₄) – główny składnik.

Spalanie metanu: CH₄ + 2O₂ --> CO₂ + 2H₂O

Mieszanina metanu z powietrzem jest wybuchowa.

Proces nawaniania – wprowadzenie do gazu niewielkiej ilości substancji o charakterystycznym zapachu. 

2. Ropa naftowa – mieszanina jednorodna tysięcy różnych związków chemicznych. Podstawowy skład:

- węgiel;

- wodór;

- siarka;

- tlen;

- azot.

Ropa nie rozpuszcza się w wodzie, ma charakterystyczny zapach i gęstą, mazistą ciecz. Powstała w wyniku rozkładu szczątków roślinnych i zwierzęcych.

3. Kopalne paliwa stałe:

- antracyt – przewodnictwo elektryczne;

- węgiel kamienny;

- węgiel brunatny;

- torf.

4. Odmiany alotropowe – odmiany tego samego pierwiastka chemicznego różniące się budową wewnętrzną, a więc też właściwościami chemicznymi i fizycznymi.

Odmiany:

- grafit –wkład do ołówków;

- diament – jubilerstwo;

- fulereny – foto-optyka i elektronika;

- grafen;

- karbin.

👀  dodatkowy materiał wysłałam na klasowego maila 

Matura 2018 - Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego

1. Rodzaje skał wapiennych:

- wapień CaCO₃ - materiał budowlany, produkcja cementu i szkła;

- kreda CaCO₃ - produkcja farb, kitów oraz kredy do pisania;

- marmur CaCO₃ - materiał rzeźbiarski i dekoracyjny.

W jaki sposób zidentyfikować skały wapienne?
W reakcji skał wapiennych z kwasami wydziela się CO₂, który powoduje mętnienie wody wapiennej.

CaCO₃ + 2 HCl à CaCl₂ + CO₂ ↑+ H₂O

Rodzaje skał gipsowych:
- gips CaSO₄  * 2 H₂O – materiał budowlany;

- anhydryt CaSO₄  – materiał budowlany, produkcja cementu i kwasu siarkowego (VI).

Hydrat (sól uwodniona) - związek chemiczny zawierający w swojej sieci krystalicznej cząsteczki wody, np. CaSO₄  * 2 H₂O siarczan(VI) wapnia - woda(1/2).
Podczas ogrzewania hydratów wydziela się z nich woda.

Na czym polega proces twardnienia zaprawy gipsowej?
Zaprawa gipsowa to mieszanina gipsu palonego i wody. Proces twardnienia zaprawy gipsowej zachodzi pod wpływem wody:
(2 CaSO₄ * H₂O) + 3 H₂O ---> 2 (CaSO₄ * 2H₂O)

Jakie właściwości ma SiO₂?

 Tlenek krzemu(IV):

- czysty (bez domieszek) jest bezbarwny;

- substancja stała;
- gęstość 2,26 - 4,29 g/cm³

- mało reaktywny chemicznie;

- nie roztwarza się w kwasach (wyjątek HF);

- nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury;

- twardy (rysuje szkło).

Przykładowe odmiany kwarcu to: kryształ górski, ametyst, tygrysie oko, agat. Są wykorzystywane do wyrobu biżuterii. 

Ceramika to wyroby z naturalnych glin oraz ich mieszanin z dodatkami substancji mineralnych, np. krzemionki, skaleni, kaolinu. 

Cement to zmielona mieszanina gipsu z wypaloną mieszaniną wapnia i gliny.

Beton jest mieszaniną cementu, piasku, wody i kruszywa (np. żwiru).

 2. Przeróbka wapieni, gipsu i kwarcu:
 a) Najprostszym sposobem przeróbki skał wapiennych jest ich prażenie, czyli ogrzewanie w bardzo wysokiej temperaturze (termiczny rozkład).

Tlenek wapnia jest substancją higroskopijną, czyli ma zdolność pochłaniania wody z otoczenia.

Gaszenie wapna palonego - reakcja egzotermiczna - wydziela się duża ilość ciepła:

CaO + H₂O à Ca(OH)₂
wapno palone + woda --> wapno gaszone

Zaprawa wapienna - mieszanina wapna gaszonego, piasku i wody.
Ca(OH)₂ + SiO₂ à CaSiO₃ + H₂O Powstający krzemian(IV) wapnia zwiększa porowatość spoiwa i tynku.
Proces twardnienia zaprawy wapiennej zachodzi pod wpływem tlenku węgla(IV) zawartego w powietrzu:
Ca(OH)₂ + CO₂ àCaCO₃ ↓ + H₂O


b) Gips palony - prażenie gipsu: 

2 (CaSO₄ * 2H₂O) -Temperatura-> (2 CaSO₄ * H₂O) + 3 H₂O 

gips --> gips palony + woda

Zaprawa gipsowa - mieszanina gipsu palonego i wody. Proces twardnienia zaprawy gipsowej zachodzi szybciej i zależy od stosunku ilości wody. Reakcja egzotermiczna, odwrotna do reakcji prażenia gipsu. 

c) Szkło to substancja bezpostaciowa, mieszanina składająca się głównie z krzemionki SiO_2.

Etapy produkcji szkła:

- mieszaninę SiO₂, CaCO₃, Na₂CO₃ ogrzewa się w piecu do temperatury 1200 - 1400^oC.

- Powstałe z rozkładu węglanów tlenki metali  reagują z tlenkiem krzemu(IV), w czego wyniku tworzy się mieszanina krzemianów Na₂SiO₃ i CaSiO₃. 

- Gorącą masę szklaną ochładza się do temperatury 1000^oC i formuje, np. przez wydmuchiwanie. 

Barwne szkło uzyskuje się, dodając do masy szklanej tlenki metali. Szkło bezpieczne pękając, rozpada się na kawałki o zaokrąglonych brzegach. Szkło optyczne to szkło o bardzo dużej czystości. Szkło laboratoryjne jest odporne na działanie czynników chemicznych. Szkło kryształowe charakteryzuje się dużą gęstością, a po oszlifowaniu silnym połyskiem. 

3. Gleba i jej właściwości.
Właściwości sorpcyjne gleby określają zdolność gleby do pochłaniania gazów i par z powietrza, cząsteczek lub jonów z roztworów oraz mikroorganizmów i drobnych cząstek glebowych z zawiesin znajdujących się w glebie. 

Nawozy naturalne lub sztuczne stosuje się w celu uzupełnienia niedoboru składników odżywczych w glebie oraz zmiany pH gleby.

Do chemicznych źródeł zanieczyszczeń gleby zalicza się m.in.:
- węglowodory i ich pochodne;
- środki czystości;
- nawozy sztuczne;
- spaliny samochodowe. 

Degradacja gleby to obniżenie jej jakości. Sposoby ochrony gleby przed degradacją to m.in.:
- zapobieganie erozji gleby;
- ograniczenie wydobycia kopalin;
- przejmowanie gruntów pod zabudowę techniczną;
- nawadnianie gruntów suchych;
- odwadnianie podmokłych;
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń i spalin;
- składowanie odpadów w miejscach do tego przeznaczonych;
- racjonalne stosowanie nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin.  

Rekultywacja - proces przywrócenia zniszczonej gleby do stanu użytkowego. 

Matura 2018 - IV etap edukacyjny - zakres podstawowy.

Zaczniemy od powtórki klasy pierwszej czyli zakresu podstawowego, gdzie mieliśmy do czynienia z chemią ogólną. (powtórki gimnazjum nie będziemy tutaj robić ponieważ daliście się poznać jako osoby, które z tymi wiadomościami nie mają problemów - gdyby jednak ktoś miał pytania to zapraszam do rozmowy)

Na początek szczegółowy zakres materiału, który musicie umieć do matury:

1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego.

Uczeń:

1) bada i opisuje właściwości SiO2; wymienia odmiany SiO2 występujące

w przy rodzie i wskazuje na ich zastosowania;

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania;

3) wymienia surowce do produkcji wyrobów ceramicznych, cementu,

betonu;

4) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości

i zastosowania; projektuje wykrycie skał wapiennych wśród

innych skał i minerałów; zapisuje równania reakcji;

5) zapisuje wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2 · H2O

i CaSO4 · 2H2O); podaje ich nazwy; opisuje różnice we właściwościach

hydratów i substancji bez wodnych; przewiduje zachowanie się hydratów

podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania poprzez

doświadczenie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia

pro ces twardnienia zaprawy gipsowej (zapisuje odpowiednie

równanie reakcji);

6) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy

diamentu, grafitu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.

2. Chemia środków czystości.
Uczeń:

1) opisuje proces zmydlania tłuszczów; zapisuje (słownie) przebieg tej

reakcji;

2) wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu, i bada wpływ twardości

wody na po w stawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza

fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek

substancji powierzchniowo czynnych;

3) tłumaczy przyczynę eliminowania fosforanów(V) ze składu proszków

(proces eutrofizacji);

4) wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia

szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań

tych produktów; stosuje te środki z uwzględnieniem zasad

bezpieczeństwa; wyjaśnia, na czym polega proces usuwania zanieczyszczeń

za pomocą tych środków;

5) opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków

(na pod stawie etykiety kremu, balsamu, pasty do zębów

itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania.

3. Chemia leków. Chemia w kuchni.
Uczeń:

1) tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne

właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność

w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny,

nikotyny, alkoholu etylowego;

2) wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków

(np. węgla aktywowanego, aspiryny, środków neutralizujących

nadmiar kwasów w żołądku);

3) wyszukuje informacje na temat składników napojów dnia codziennego

(kawa, herbata, mleko, woda mineralna, napoje typu cola)

w aspekcie ich działania na organizm ludzki;

4) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta

i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka,

jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej

i octowej;

5) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania

temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania

dodatków do żywności w tym konserwantów.

4. Chemia gleby.
Uczeń:

1) tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby; opisuje

wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza

badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych

gleby;
2) podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania;
3) wymienia źródła chemicznego zanieczyszczenia gleb oraz podstawowe

rodzaje zanieczyszczeń (metale ciężkie, węglowodory, pestycydy,

azotany);

4) proponuje sposoby ochrony gleby przed degradacją.

5. Paliwa – obecnie i w przyszłości.
Uczeń:

1) podaje przykłady surowców naturalnych wykorzystywanych do uzyskiwania

energii (bezpośrednio i po przetworzeniu);

2) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i węgla kamiennego; wymienia

nazwy produktów tych procesów i uzasadnia ich zastosowania;

3) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania

LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming, i uzasadnia

konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle;

4) proponuje alternatywne źródła energii – analizuje możliwości ich

zastosowań (biopaliwa, wodór, energia słoneczna, wodna, jądrowa,

geotermalne itd.);

5) analizuje wpływ różnorodnych sposobów uzyskiwania energii na

stan środowiska przy rod niczego.

6. Chemia opakowań i odzieży.
Uczeń:

1) podaje przykłady opakowań (celulozowych, szklanych, metalowych,

sztucznych) stosowanych w życiu codziennym; opisuje ich wady i zalety;

2) klasyfikuje tworzywa sztuczne w zależności od ich właściwości (termoplasty

i duroplasty); zapisuje równania reakcji otrzymywania PVC;

wskazuje na zagrożenia związane z gazami powstającymi w wyniku

spalania się PVC;

3) uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących

z różnych opakowań;

4) klasyfikuje włókna na naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne

i syntetyczne, wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia

potrzebę stosowania tych włókien;

5) projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować włókna białkowe

i celulozowe, sztuczne i syntetyczne.

Przygotowania do matury 2018 - zakres obowiązującego materiału

Witam Moi Drodzy!

tak jak obiecałam, zaczynamy przygotowania do czekającej Was matury z chemii na poziomie rozszerzonym - to już za 10 miesięcy :)

Na początek szczegółowe informacje co do zakresu obowiązującego Was materiału na egzamin maturalny 2018.

Egzamin maturalny z chemii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spełnia wymagania z zakresu tego przedmiotu określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym ( to jest cały zakres liceum łącznie z klasą pierwszą). Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mogą również odnosić się do wymagań przypisanych do etapów wcześniejszych, tj. etapu III (gimnazjum). W szczególności, zadania w arkuszu maturalnym z chemii na poziomie rozszerzonym mają na celu sprawdzenie: 

• umiejętności rozumowania, argumentowania i wnioskowania, 
• umiejętności wykorzystywania informacji z różnorodnych źródeł, 
• umiejętności projektowania doświadczeń chemicznych i interpretowania wyników,
• umiejętności wykorzystywania narzędzi matematycznych do opisu i analizy zjawisk oraz procesów.